Herkomst en distributie
Pioenen, ook wel pioenrozen genoemd naar hun Latijnse naam Paeonia, zijn het enige geslacht van de pioenenfamilie (Paeoniaceae). Er zijn pioenen die struikachtig en meerjarig worden, met alleen de eerste variant houtachtig. Meerjarige pioenen sterven daarentegen bovengronds in de winter, om in de volgende lente weer te ontkiemen.
lees ook
- The Japanese Peony: How To Cut It
- Hoe winterhard is de pioen eigenlijk?
- De pioen bloeit niet - mogelijke oorzaken
Ongeacht welke van de 32 soorten het is: pioenrozen komen uitsluitend voor op het noordelijk halfrond, maar in bijna alle delen van de wereld met uitzondering van het noordpoolgebied. Met uitzondering van twee soorten pioenrozen, zijn alle andere inheems in Europa en Azië, waarbij meerjarige pioenrozen zoals de gewone pioen (Paeonia officinalis) inheems zijn in de bergachtige streken van Zuid-Europa. Struik- of boompioenen (Paeonia Suffruticosa hybriden) en nobele pioenen (Paeonia lactiflora hybriden) komen daarentegen uit China en worden daar al meer dan 2000 jaar geteeld.
De wilde soorten van de hedendaagse culturele hybriden gedijen voornamelijk in lichte bergbossen en in de ruige steppegebieden van de gematigde en subtropische klimaten.
gebruik
In Europa is de gewone of boerenpioen een van de oudste tuinplanten. Niet alleen de simpele, maar ook de dubbele variëteiten met hun veelal roze tot donkerrode bloemen worden al eeuwen gekweekt. Traditioneel wordt deze vaste plant pioenroos samen met de schitterende kraanvogel (Geranium x magnificum) en de (Alchemilla mollis) vooral in de voortuin of in het bloembed aangeplant. Het kan ook worden gebruikt als bijplant, bijvoorbeeld langs het hoofdpad naar de toegangsdeur.
De lactiflora-hybriden die in een vroeg stadium uit Azië worden geïmporteerd, kunnen daarentegen - net als andere heesterpioenen - heel goed worden gebruikt voor tuinen in Aziatische stijl, bijvoorbeeld in combinatie met hosta's of bamboe. Een bamboebos geplant als privacyhaag ziet er mooi uit en gaat vergezeld van verschillende pioenen op de voorgrond.
De netvormige pioenroos (Paeonia tenuifolia) uit de steppen van Azië is perfect voor droge en zonnige locaties en komt het best tot zijn recht op een enkele positie in een steen- of grindtuin.
Uiterlijk en gestalte
Alle pioenen zijn vaste, bladverliezende planten die, met goede zorg, tientallen jaren op één en dezelfde locatie kunnen blijven staan. De vorm en hoogte van de groei hangen grotendeels af van het feit of het een struik of een kruidachtige pioen is.
Struikpioenen vormen tot 200 centimeter lange, houtachtige scheuten die merkbaar dik zijn. De opgaande heesters vertakken echter weinig en groeien ook heel langzaam. Meerjarige pioenen bereiken daarentegen een maximale hoogte van zo'n 60 tot 100 centimeter en blijven daarmee beduidend kleiner. Dit is niet verwonderlijk, aangezien deze variëteiten elk voorjaar opnieuw ontkiemen en anders overwinteren in knolachtige opslagwortels (de zogenaamde wortelstokken) dicht bij het aardoppervlak.
De relatief jonge Itoh-hybriden, die hybriden zijn van struik- en meerjarige pioenen, ontwikkelen een nogal kruidachtige, maar sterke groei en grotere bloemen.
bladeren
In het voorjaar ontkiemen kruidachtige pioenen met kenmerkende donkerrode scheuten, waaruit zowel de sterke bloemstengels als de lange bladstelen met de grote, afwisselend geplaatste en niet-geveerde bladeren ontstaan. Struikpioenen daarentegen hebben meestal dubbelgeveerde, licht tot blauwgroene bladeren die ook afwisselend zijn gerangschikt.
Bloesems en bloeitijd
De zeer grote bloemen, bij sommige soorten meer dan 20 centimeter, staan altijd aan het einde van de lange, dikke bloemstengels. Uiterlijk lijken ze op rozenblaadjes en kunnen ze enkel, half of vol zijn. Overigens ontwikkelen de grootste bloemhoofdjes struikachtige pioenen.
De bloemkleuren variëren meestal tussen verschillende roze en rode tinten, maar er zijn ook wit- of geelbloeiende soorten. De bloemen van sommige soorten hebben ook een intense geur, daarom worden de gedroogde bloembladen van deze pioenen vaak gebruikt voor potpourri's.
De meeste soorten bloeien in de lente of vroege zomer tussen mei en juni, maar slechts voor een paar weken.
fruit
Pioenen worden vaak benaderd door vlinders, hommels en andere insecten, die er ook voor zorgen dat de grote bloemen bevrucht worden. Dan vormen zich grote follikels, die tijdens het rijpen in de herfst opengaan en donkere zaden tot een centimeter groot onthullen. De vruchten met de glanzende zaden kunnen gemakkelijk aan de plant blijven zitten, vooral omdat het de plant ook buiten de bloeiperiode een aantrekkelijk en interessant uiterlijk geeft.
Toxiciteit
De pioen wordt al sinds de oudheid in de natuurgeneeskunde gebruikt. Wortels, bloembladen en zaden zouden krampen moeten helpen verlichten, evenals darmproblemen en jicht. Zelfs vandaag de dag kent de homeopathie de wortels van pioenrozen als een remedie tegen aambeien. In hoeverre deze remedies daadwerkelijk effectief zijn, is natuurlijk een andere kwestie.
Soms worden de delicate bloembladen van de pioenrozen ook aanbevolen voor de bereiding en decoratie van salades, smoothies, desserts en andere gerechten. Wees echter voorzichtig, omdat alle delen van de plant giftige glycosiden en alkaloïden bevatten, die, wanneer ze in grote hoeveelheden worden geconsumeerd, kunnen leiden tot typische vergiftigingsverschijnselen. Deze omvatten maag- en darmkrampen, misselijkheid, braken en diarree.
Pioenen zijn slechts in geringe mate giftig voor de mens, hoewel vergiftigingsverschijnselen al dan niet kunnen optreden vanwege de individuele tolerantiedrempel - iedereen reageert hier anders. Voorzichtigheid is echter geboden bij kleine kinderen en huisdieren, aangezien deze kleiner zijn en daardoor de toxiciteitsdrempel lager is. Voor honden worden pioenrozen zelfs als zeer giftig geclassificeerd.
Welke locatie is geschikt?
De meeste pioenensoorten en variëteiten geven de voorkeur aan een standplaats in de volle zon, wat vooral belangrijk is voor de kruidachtige pioenen. Struikpioenen voelen zich daarentegen ook thuis op een lichte, gedeeltelijk schaduwrijke plek, mits ze 's middags en' s avonds aan direct zonlicht worden blootgesteld.
Pioenen zijn overigens niet geschikt voor het onderplanten van bomen of hoge struiken, omdat de planten door hun diepe wortelgestel niet bestand zijn tegen de druk van wortels en concurrentie.
Lees verder
grond
Met betrekking tot de aard van de bodem stellen pioenen niet veel eisen. De grond hoeft niet te humusrijk te zijn en de planten voelen zich ook prettig op leem- of zandgronden - mits ze diep, goed doorlatend en vers tot vochtig zijn. Alleen wateroverlast en een hoge grondwaterstand zijn voor pioenen ongeschikt, omdat schimmelinfecties en rot zijn onvermijdelijke gevolgen onder invloed van constant vocht. Droogte wordt daarentegen goed verdragen omdat de bewaarwortel vocht kan opslaan.
Voor het planten de grond grondig en vooral diep losmaken. De dikke wortels graven tot anderhalve of zelfs twee meter diepte, daarom mag de grond op de plantplaats niet te zwaar of te stevig zijn. Een zware, waterbergende tuingrond kan worden verbeterd met grof zand en fijne kiezels.
Potcultuur
Pioenen kunnen goed worden gekweekt in voldoende grote plantenbakken, die echter een goede drainage en voldoende grond vereisen. Als substraat is een mengsel van conventionele potgrond, grof zand en kleigranulaat geschikt. Kies brede en diepe vaten zodat er voldoende ruimte is voor het dichte netwerk van wortels. Houd er ook rekening mee dat heesterpioenen in de loop der jaren tot wel 200 centimeter hoog kunnen worden en ook in de breedte veel ruimte innemen. Deze planten hebben daarom ook in een containercultuur veel ruimte om zich heen nodig, daarom is een klein balkon niet erg geschikt.
Naast de regelmatige aanvoer van water en voedingsstoffen moet ook voor een vorstvrije winter gezorgd worden. Meerjarige pioenen overwinteren het beste op een koele en vorstvrije plaats, eventueel in de kelder of garage. De bewaarwortel kan vanwege de kleine hoeveelheid substraat niet voldoende tegen de kou worden beschermd en heeft daarom ondersteuning nodig.
Plant pioen op de juiste manier
Bij aanplant maken kruidachtige pioenen en heesterpioenen een groot verschil: plant pioenen zo plat mogelijk in de grond, terwijl heesterpioenen zo diep mogelijk zijn. Er zijn goede redenen voor deze aanpak: terwijl te diep geplante vaste planten alleen bladeren ontwikkelen en geen bloemen, sterven te ondiepe struiken na een paar jaar af. De struikachtige groeiende soorten worden vaak geënt op de meerjarige pioenen, daarom moet het entpunt tussen de vijf en tien centimeter diep worden ingegraven. Dit is de enige manier voor de heesterpioen om zijn eigen wortels te ontwikkelen - als dat niet lukt omdat de aanplant te ondiep is, valt de rijst na een tijdje weg.
Graaf de plantgaten ongeveer twee scheplengtes diep en met een diameter van minimaal 60 centimeter. Verbeter leemgrond met grof zand, kleikorrels of grind, terwijl zandgrond wordt versterkt met compost. Maak de onderkant van het plantgat voorzichtig los en voeg eventueel een drainagelaag toe - bijvoorbeeld van kiezelstenen en zand.
Wat is de beste tijd om te planten?
De beste tijd om pioenrozen te planten is de vroege herfst tussen september en half oktober. Op dit punt gaan de planten al in winterslaap. De grond en het weer zijn echter nog steeds warm genoeg om de wortels te laten groeien voor het koude seizoen. Bedek pioenen die in de herfst zijn geplant altijd met kreupelhout om ze tegen vorst te beschermen, want de jonge planten krijgen hun winterbescherming pas na enkele jaren staan. Als alternatief kan ook in het voorjaar worden geplant.
De juiste plantafstand
Vaste pioenen hebben een plantafstand nodig van gemiddeld 80 centimeter, waarbij grootgroeiende soorten soms met 100 centimeter ruimte naar de naastgelegen plant moeten worden geplaatst. Heesterpioenen zijn veel groter en hebben daarom meer ruimte nodig: afhankelijk van het type en de variëteit laat u tussen de 120 en 150 centimeter ruimte over, hoewel deze varianten het beste tot hun recht komen als solitaires.
De pioenroos water geven
Af en toe water geven kan nodig zijn, vooral in het eerste jaar na het planten, maar ook op droge, zandige bodems en tijdens langere periodes van droogte in de zomer. Extra water geven is in de regel echter niet nodig, omdat de planten voor zichzelf kunnen zorgen dankzij hun uitgebreide wortelstelsel. Alleen exemplaren die in potten worden gekweekt, zijn afhankelijk van een regelmatige watervoorziening.
Bemest de pioen op de juiste manier
Geplante pioenen hoeven in principe niet te worden bemest, omdat de soort slechte eters zijn en daarom slechts een lage voedingsbehoefte hebben. Te veel kunstmest - vooral op stikstof gebaseerde meststoffen - kan de planten zelfs verzwakken, waardoor ziekten en plagen dreigen. Gebruik meststoffen die fosfaat en kalium bevatten en worden indien nodig in het voorjaar toegepast. Hoornkrullen (€ 6,39 bij Amazon *) en mest zijn niet geschikt voor het bemesten van pioenen, en compost is ook slechts voorwaardelijk geschikt.
Snijd de pioen op de juiste manier
Snij de kruidachtige pioenen net boven de grond tussen oktober en november, wanneer de stelen geleidelijk bruin worden en uitdrogen. Struikpioenen daarentegen hoeven in principe niet te worden gesnoeid, ze worden ook zo mooi weelderig en worden niet kaal. Alleen in strenge, zeer ijzige winters kunnen takken terugvriezen die je in het voorjaar na het ontluiken wegknipt. Je moet echter zeker wachten tot de knoppen verschijnen, zodat je niet per ongeluk levende, bloemvormende knoppen verwijdert. Verwelkte bloemhoofdjes kunnen, maar hoeven niet, afgesneden te worden. Deze maatregel heeft alleen zin om bedreigde pioenen te beschermen tegen (hernieuwde) schimmelinfectie.
Propageren pioen
Kruidachtige pioenen kunnen gemakkelijk worden vermeerderd door ze te verdelen. Dupliceren is bij de heesterpioenen moeilijker, omdat ze op de wortels van de heesterpioenen geënt moeten worden. De tuinman beschrijft dit proces als verpleegstervermeerdering, waarbij de vaste plant als verpleegster de struik verzorgt totdat deze zijn eigen wortels heeft ontwikkeld. Als dit te ingewikkeld voor je is, kun je ook licht houtachtige verzinkingen proberen. Verder is de voortplanting natuurlijk ook mogelijk via zaden, maar vervelend en beladen met vele foutenbronnen.
Ziekten en plagen
Pioenen zijn erg gevoelig voor schimmelziekten, die vooral optreden door te stikstofhoudende bemesting en / of op voedselrijke bodems. De zogenaamde pioen botrytis (grijze schimmel), die vooral voorkomt bij exemplaren die op humusrijke bodems worden geplant, komt veel voor.
Tips
Als je een oude pioenroos opgraaft en verdeelt, leg de stukjes dan niet terug op hun oorspronkelijke locatie. Kies in plaats daarvan een nieuwe om bodemmoeheid te voorkomen. Dit veroorzaakt vaak groeiachterstand.
Soorten en variëteiten
Wereldwijd zijn er zo'n 40 verschillende soorten pioenrozen, die niet alleen verschillen in groeivorm, maar ook in de vorming en kleur van hun bloemen. Er zijn talloze soorten, waarvan de meeste bloeien in de kleuren roze, rood en wit. Enkele van de mooiste varianten voor in de tuin zijn bijvoorbeeld deze:
- 'Karl Rosenfield': Paeonia lactiflora, paarsrood, dubbele bloemen, oude variëteit
- 'Sarah Bernhardt': Paeonia lactiflora, lichtroze, dubbele bloemen, oude variëteit
- 'Alba Plena': Paeonia officinalis, wit, dubbelbloemig
- 'Cora Louise': Itoh hybride, roomwitte bloemen met paars-roodachtige basale vlek, halfgevuld
- 'Garden Treasure': Itoh-hybride, bloemen lichtgeel met rode basale vlekken, halfgevuld
- 'Bartzella': Itoh-hybride, citroengele bloemen, halfgevuld
- 'Otto Froebel': Paeonia peregrina, eenvoudige, roze bloemen
- 'Sunshine': Paeonia peregrina, enkele, rode bloemen
- 'Carina': Hybride, halfgevulde, rode bloemen
- 'Candy Stripe': Paeonia lactiflora, opvallend, veelkleurige bloemen: wit met paarse strepen, dubbel
Pioenen kleurenmix 10,78 EUR Koop bij baldur Geurende pioenrozen 'Rarities Mix' 13,72 EUR Koop bij baldur
